Mowa jest bardzo złożonym procesem, na który składają się dwa podstawowe systemy – nadawczy i odbiorczy. Recepcja to nic innego jak rozumienie mowy, strony biernej. W zależności od użytego kodu, czyli języka, rozumiemy bardzo różne dźwięki i słowa. Wygłaszanie mowy (budowanie wypowiedzi) to mówienie, pisanie, podpisywanie lub dotykanie – w zależności od użytego języka. Dzieje się tak dzięki różnym zmysłom, które posiadamy:
Odbiór (rozumienie) mowy
- kanał słuchowy,
- kanał wzrokowy,
- kanał dotykowy.
Kod (język mowy)
- język mówiony,
- język pisany, język migowy, język migany,
- mowa dotykowa.
Nadawanie mowy
- mówienie,
- pisanie, miganie,
- dotykanie.
Czasami dziecko słyszy mowę, ale jej nie rozumie, widzi tekst, czyta, ale nie potrafi powiedzieć, co czyta. Nie rozumie też bodźców płynących z receptorów dotykowych, ponieważ wydają mu się one za mocne lub za słabe. Wtedy mówimy, że mowa jest odbierana, ale nie postrzegana (odbiór niepowiązanych ze sobą bodźców zmysłowych). Percepcja to odbiór i rozpoznawanie powiązanych ze sobą (zintegrowanych) bodźców zmysłowych. Proces percepcyjny jest możliwy dzięki integracji sensorycznej i powiązaniu lub korelacji odbieranych bodźców z doświadczeniem.
WPŁYW INTEGRACJI SENSORYCZNEJ NA NADAWANIE MOWY
Istnieje silna korelacja między rozwojem językowym a rozwojem motorycznym u dzieci. Tak jak rozwój raczkowania i chodzenia zależy od rozwoju motoryki dużej, tak umiejętność koordynowania małych grup mięśni (takich jak mięśnie warg czy języka) zależy od rozwoju motoryki małej. To, jak powstają małe i precyzyjne ruchy, jest często związane z rozwojem języka. A wszystko to dzięki specjalnej strukturze naszego mózgu. Ośrodki odpowiedzialne za język i zdolności motoryczne są bardzo blisko siebie. Korygowanie zaburzeń integracji sensorycznej może usprawnić rozwój mowy.
Włączenie ćwiczeń z obszaru integracji sensorycznej do leczenia opóźnień językowych stymuluję prawidłowy rozwój językowy poprzez poprawę ogólnego rozwoju fizycznego i psychicznego dziecka. Dlatego oceniając rozwój umiejętności komunikacyjnych dziecka, zawsze powinniśmy oceniać jego funkcje motoryczne pod kątem koordynacji i precyzyjnych ruchów rąk. Mówienie wymaga złożonego planowania motorycznego Osoba musi wykonać odpowiednią sekwencję ruchów narządów stawowych. Problemy z rozwojem mowy często współistnieją z dyspraksją ( trudność w wykonywaniu zadań sekwencyjnych, problemy z koordynacją, przetwarzaniem bodźców oraz zapamiętywaniem).’
Dlatego rozwijanie ogólnej umiejętności planowania i wykonywania sekwencji ruchów będzie miało pozytywny wpływ na praktykę mówienia.
Podczas terapii integracji sensorycznej może dojść do poprawy funkcji węchu i smaku. Istnieje również związek między rozwojem sensorycznym a rozwojem mowy. Wrażenia z tych zmysłów aktywują ssanie i gryzienie, dlatego w terapii wykorzystujemy bodźce smakowe i węchowe.
Dzięki odpowiedniemu programowi terapii dobranemu na podstawie profilu sensorycznego dziecka można również zredukować nadpobudliwość i nadpobudliwość, co pozwala dziecku na lepszą współpracę z logopedą w ćwiczeniach stołowych. To kolejna korzyść płynąca z włączenia elementów terapii integracji sensorycznej do zajęć logopedycznych.
Jeszcze raz pragniemy podkreślić, że skuteczność terapii logopedycznej może zależeć od usprawnienia procesów przetwarzania sensorycznego, ponieważ mowa jest jednym z końcowych produktów prawidłowo funkcjonujących procesów integracji sensorycznej.